သည္းေျခေက်ာက္တည္ျခင္းဆိုတာ

သည္းေျခေက်ာက္တည္ျခင္း(gallstone) ဆိုတာက မာေက်ာၿပီးေက်ာက္ခဲနဲ႔ တူတဲ့အရာမ်ိဳး သည္းေျခအိ္တ္ထဲမွာ စုေနတာျဖစ္ပါတယ္။ သည္းေျခအိတ္္(gallbladder) ဆိုတာက အသည္းကေန သည္းေျခၿပြန္(bile duct)မွတဆင့္ အူထဲကိုစီးဆင္းေနတဲ့ သည္းေျခရည္(bile) ေတြ စုေဆာင္းထားတဲ့ အိတ္ငယ္တစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။ သည္းေျခရည္က အစာေျခရာမွာ ကူညီေပးတဲ့ အရည္တစ္မ်ိဳး ျဖစ္ပါတယ္။ အဆီေတြကို ေခ်ဖ်က္တဲ့ေနရာမွာ သည္းေျခဆား(bile salt) ေတြက လြယ္ကူေစဖို့ အေထာက္အကူျပဳေပးပါတယ္။ သည္းေျခရည္ထဲမွာ ဆားအျပင္ စြန္႔ပစ္ပစၥည္းေတြ ျဖစ္တဲ့ အဆီခဲ၊ ဘီလီရူဘင္ ေတြလည္း ပါ၀င္ပါတယ္။ ေကာ္လက္စေရာ၊ billirubin ဘီလီရူဘင္ေတြ သည္းေျခအိတ္ထဲမွာ လုိအပ္တာထက္ ပိုမို စုလာတဲ့အခါ သည္းေျခမွာ ေက်ာက္တည္ပါတယ္။

***

အမ်ားအားျဖင့္ သည္းေျခေက်ာက္တည္ျခင္းက လကၡဏာေတြ၊ ျပသနာေတြ မျပတတ္ပါဘူး။ အခ်ိဳ႕သည္းေျခေက်ာက္ေတြက အူေတြကတဆင့္ ခႏၶာကိုယ္အျပင္ဖက္ကို ထြက္သြားတတ္ႀကပါတယ္။ သည္းေျခအိတ္ရဲ႕ က်ဥ္းေျမာင္းတဲ့ေနရာမွာ ေက်ာက္သြားတည္ရင္ေတာ့ သည္းေျခေက်ာက္တည္ျခင္း ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ အဆီေတြမ်ားတဲ့ အစာစားၿပီးတဲ့အခါမ်ိဳးမွာ သည္းေျခအိတ္မွာရွိတဲ့ ႀကြက္သားက သည္းေျခရည္ေတြကို အူေတြထဲကို ညွစ္ထုတ္ေပးပါတယ္။ ၾကြက္သားေတြက သည္းေျခေက်ာက္ကို ညွစ္လိုက္မယ္ ဒါမွမဟုတ္ သည္းေျခေက်ာက္က စီးဆင္းေနတဲ့ အရည္ေတြကိုသာ ပိတ္ဆို႕လိုက္မယ္ဆိုရင္ေတာ့ သည္းေျခဟာ ၿပင္းၿပင္းထန္ထန္ နာက်င္ၿပီး ကိုက္ခဲလာမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ သည္းေျခေက်ာက္က စီးဆင္းတဲ့ၿပြန္မွာပိတ္ေနၿပီး သည္းေျခရည္ေတြ အူထဲကုိစီးဆင္းလို႔ မရဘူးဆိုရင္ေတာ့ ေတာ္ေတာ္ဆိုးရြားတဲ့ အေျခအေနကို ေရာက္ေနပါၿပီ။ ဒီလိုအေျခအေနမ်ိဳးမွာ သည္းေျခေက်ာက္ေတြက စုပံုၿပီး သည္းေျခအိတ္၊ အသည္း(liver)ေတြမွာ ပိုး၀င္ေစတဲ့အျပင္ အနီးအနားမွာရွိတဲ့ သရက္ရြက္(pancreas)ကိုပါ ေယာင္ရမ္းေစပါတယ္။

ဘယ္လိုလူေတြမွာ အျဖစ္မ်ားသလဲ

သည္းေျခေက်ာက္ အျဖစ္မ်ားႏိုင္တဲ့သူေတြကိုု 5F လို႔ အလြယ္တကူ မွတ္သားလို႔ရနိုင္ပါတယ္။ အဲဒါေတြကေတာ့

၁။ Female အမ်ဳိးသမီးမ်ား

၂။ Forty အသက္ ၄၀ေက်ာ္တဲ့သူမ်ား

၃။ Fertile သေႏၶေအာင္ ေသာသူမ်ား

၄။ Fat ၀ေသာသူမ်ား

၅။ Flatulence ေလပြတတ္ေသာ အေလ့ရွိသူမ်ား လို႔ဆိုျပီး အၾကမ္းဖ်င္းမွတ္သားထားနုိင္ပါတယ္။

သည္းေျခေက်ာက္ အသက္၆၀အရြယ္ မိန္းမငါးဦးမွာ တစ္ဦးျဖစ္ေလ့ရွိတာကိုေတြရပါတယ္။ အသက္အရြယ္ႀကီးတဲ့ သူေတြနဲ႕ အ၀လြန္တဲ့လူေတြ သို္႔မဟုတ္ ရုတ္တရက္ကိုယ္အေလးခ်ိန္ က်ဆင္းတဲ့ သူေတြမွာ အျဖစ္မ်ားပါတယ္။ အၾကိမ္မ်ားစြာ ကိုယ္၀န္ေဆာင္ဖုူး၍ အီစတိုဂ်င္ဟိုမုန္း(estrogen) အမ်ားအၿပားကို ၾကာရွည္စြာ သံုးစြဲခဲ့ေသာ အမ်ိဳးသမီးေတြ၊ သေႏၶတားေဆးသံုးစြဲတဲ့ အမ်ိဳးသမီးေတြ၊ ေသြးဆံုးၿပီးေနာက္ အစားထိုးဟိုမုန္းေတြကို သံုးစြဲတဲ့ အမ်ိဳးသမီးေတြမွာ ပိုအၿဖစ္မ်ားပါတယ္။

ဒါဆို ဘယ္လို လကၡဏာေတြ ျပတတ္သလဲ

သည္းေျခေက်ာက္တည္သူေတြရဲ႕၈၀% က ေရာဂါလကၡဏာ ျပေလ့မရွိတဲ့အတြက္ ကုသမႈလည္း မလိုပါဘူး။ အကယ္၍ သည္းေျခေက်ာက္တည္သူက ေအာက္ပါ ေရာဂါလကၡဏာျပလာၿပီဆိုရင္ ဆရာ၀န္နဲ့ တိုင္ပင္သင့္ေနပါျပီ။

၁။ ၀မ္းဗိုက္မွာနာက်င္မႈကို ခံစားရပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ၀မ္းဗိုက္ညာဘက္အျခမ္းမွာ နာက်င္တတ္ျပီး သည္းေျခအိတ္ကလာတဲ့ နာက်င္မႈက ၁၅မိနစ္မွ နာရီမ်ားစြာ ႀကာျမင့္တတ္ပါတယ္။

၂။ အဆီမ်ားတဲ့ အစားအစာေတြက သည္းေျခအိတ္ကို က်ံဳ႕ျခင္း၊ ဆန္႔ျခင္းေတြ ျပဳလုပ္သျဖင့္ အဲဒီလို အစား အစာေတြကို စားမိတဲ့အခါ နာက်င္မႈကို ပိုမိုဆိုး၀ါးေစပါတယ္။

၃။ ေလခ်ဥ္တက္တာ၊ မူးေ၀တာ၊ အစားအေသာက္ပ်က္လာတာ ေတြျဖစ္လာတတ္ပါတယ္။

အမ်ားအားျဖင့္ သည္းေျခေက်ာက္တည္ျခင္းက အျခားေနာက္ဆက္တြဲဆိုးက်ိဳးေတြျဖစ္တဲ့ သရက္ရြက္ ေယာင္ျခင္း၊ သည္းေျခၿပြန္၊ သည္းေျခအိတ္ေတြမွာ ေရာဂါပိုး၀င္ျခင္းတို႔ကို ျဖစ္ေစပါတယ္။ ထိုေနာက္ဆက္တြဲ ဆိုးက်ိဳးေတြျဖစ္တဲ့အခါ အသား၀ါျခင္း၊ ဖ်ားျခင္းႏွင့္ ၀မ္းဗိုက္တြင္နာက်င္ျခင္းတို႔ကိုလည္း ခံစားရႏိုင္ပါတယ္။

ဘယ္လိုစစ္ေဆးမႈေတြ လုပ္ျပီး သိနိုင္မလဲ

သည္းေျခေက်ာက္တည္ျခင္းက X-rays ရိုက္လွ်င္ ေဖာ္ျပေလ့မရွိပါဘူး။ ultrasoundျဖင့္သာ အလြယ္တကူ ေတြ႔ျမင္ႏိုင္ပါတယ္။ ultrasound သုိ႔မဟုတ္ CT scan မွာေတြ႔ေသာ္လည္း ေရာဂါလကၡဏာျပ၊မျပ ဆိုတာကေတာ့ ခြဲျခားရခက္ပါတယ္။ အကယ္၍ သည္းေျခေက်ာက္က သည္းေျခရည္သြားလာမႈတြင္ ပိတ္ဆို႔ေနပါက ultrasound တြင္ သည္းေျခၿပြန္ႀကီးေနသည္ကို ေတြ႔ႏိုင္ပါတယ္။


ဘာေတြ ျဖစ္တတ္ေသးသလဲ

ေသးငယ္တဲ့ သည္းေျခေက်ာက္ေလးေတြဟာ သူ႕ဖာသာ ခႏၶာကိုယ္အၿပင္ဖက္ကို ထြက္တတ္သလို အူေတြမွတဆင့္လည္း ထြက္သြားပါတယ္။ အဲ့ဒီ့ အေႏွာင့္အယွက္ၿဖစ္ေစတဲ့ ေက်ာက္ေတြဟာ သည္းေျခအိတ္အတြင္းမွာ အေနအထားေၿပာင္းခဲ့မယ္ဆိုရင္ သူ႕ဖာသာ ေကာင္းသြားႏိုင္ေသာ္လည္းပဲ ေရာဂါလကၡဏာျပတဲ့ သည္းေျခေက်ာက္တဲ့သူေတြဟာ ဒဏ္ရာကိုသက္သာေစရန္ ခြဲစိတ္ကုသမႈကို လိုအပ္ပါတယ္။ သို႕ေသာ္ ခြဲထုတ္ၿပီးသည့္တိုင္ေအာင္ ဒဏ္ရာရဲ႕ လကၡဏာကေတာ့ ျပသေနမွာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ သူ႔အလိုလို သက္သာသြားတဲ့ သည္းေျခေက်ာက္ေတြေတာင္ ၂ႏွစ္အတြင္းမွာ ေရာဂါလကၡဏာ ျပန္ျပႏိုင္ပါတယ္။

သည္းေျခမွာ ေက်ာက္မတည္ေအာင္ ဘယ္လို ကာကြယ္ၾကမလဲ
ကိုယ္အေလးခ်ိန္တက္ျခင္းကို ေရွာင္ႀကဥ္ႏိုင္ပါက သည္းေျခေက်ာက္တည္ျခင္း အျဖစ္နည္းပါတယ္။ အကယ္၍ ကိုယ္အေလးခ်ိန္က တက္ေနပါက ကိုယ္အေလးခ်ိန္ ခ်က္ခ်င္း က်ေစသည့္ လုပ္ရပ္မ်ား(ေန႕စဥ္၅၀၀ ကယ္လိုရီထက္ ေလွ်ာ့ကာသံုးစြဲၿခင္း) ကို ေရွာင္ႀကဥ္ရပါမယ္။

ပဋိသေႏၶေဆးနဲ႔ ေဟာ္မုန္းေဆးအစရွိတဲ့ ေဆးေတြက သည္းေျခေက်ာက္တည္ျခင္းကို အျဖစ္မ်ားေစပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ သည္းေၿခေက်ာက္ျဖစ္ႏိုင္တဲ့ အၿခားအေၿခအေနေတြ ၿဖစ္ေပၚလာၿပီဆိုရင္ေတာ့ ပဋိသေႏၶေဆးနဲ႔ ေဟာ္မုန္းေဆးမ်ား သံုးစြဲျခင္းကို ေရွာင္ၾကဥ္သင့္ပါတယ္။ သည္းေျခေက်ာက္တည္ျခင္းသည္ အေမရိကန္ အင္ဒီယန္ေတြ၊ ေသြးနီဥပံုသ႑ာန္ မမွန္ျခင္းေႀကာင့္ ျဖစ္တဲ့ေသြးအားနည္းေရာဂါေ၀ဒနာရွင္မ်ားနဲ႕ အႀကိမ္မ်ားစြာ ကိုယ္၀န္ေဆာင္ဖူးတဲ့ အမ်ိဳးသမီးေတြမွာ အျဖစ္မ်ားပါတယ္။

ဒီေလာက္ဆို သည္းေျခေက်ာက္တည္ျခင္းအေႀကာင္း အတန္အသင့္ သိၿပီလို႔ထင္ပါတယ္ေနာ္။ က်မ ဖတ္မိသမွ် ျပန္ေဖာ္ျပေပးထားတာပါ။ အခုလို ဖတ္ေပးႀကတာကို ေက်းဇူးတင္ပါတယ္ေနာ္။